بوی بد دهان
درمیان حدود 33 درصد مردم بوی بد دهان شایع است که 90 درصد بوی بد دهان منشا داخل دهانی دارد. تشخیص و درمان آن در درجه اول بر عهده دندانپزشکان می باشد. این مقاله یک مطالعه مروری است که از جستجوی الکترونیکی در ارتباط با بوی بد دهان در دوسایت pubmed ، medline از سال 1980 تا 2012 صورت گرفت. این بیماری (هالیتوزیس) از نظر فیزیولوژیک و پاتولوژیک به دو قسمت تقسیم میشود. کاذب (بیمار معتقد به داشتن این بیماری است) و هالیتوفوبیا (ترس از بیماری). اگر درمان واقعی وکاذب صورت گیرد اما بیمار همچنان معتقد به داشتن بوی بد دهان باشد براساس علت ایجاد کننده این بیماری طرح درمانهای متفاوتی وجود دارد که این درمان توسط دندانپزشکان مجرب کلینیک انجام میشود.
موقت یا گذرا: پدیده ای شایع است که می تواندبه دلیل گرسنگی طولانی مدت ویا خوردن غذاهایی مانند ادویه جات،سیر و پیاز، گل کلم و یا عاداتی مانند سیگار کشیدن و مصرف الکل وعدم رعایت بهداشت دهان ایجاد میشود که به نظر میرسد دراین حالت بوی بد دهان هم منشا داخل دهانی (بقایای غذایی) و هم خارج دهانی (تنفسی) داشته باشد.
صبحگاهی: نمونه شایعی از بوی بد دهان موقتی است که به دلیل افزایش فعالیت باکتری ها درنتیجه کاهش جریان بزاق در طی خواب و همچنین نبود اعمال فیزیولوژیک مربوط به تمیز کردن دندان مانند حرکت عضلات دهانی و صورتی ایجاد میشود.
حدود 90 درصد موارد بوی بد دهان منشا داخل دهانی دارد. که به دلیل وجود پوسیدگی، ترمیم های اورهنگ ویا رستوریشن هایی با مارژین باز که باعث نشت مواد غذایی و میکرو ارگانیسم ها میشوند، وجود اپلاینس های ثابت ارتودنسی و یا دنچریا پلاک های متحرک به دلیل تجمع بیشتر پلاک باکتریال بر روی سطح خود، احتمال ایجاد بوی دهان را افزایش می دهند که می بایست به اهمیت رعایت بهداشت دهان توسط بیمار تاکید بیشتری کرد.
ترمیم های اورهنگ: نوعی بزرگ شدن سایز دندان است که یکسری مشکلاتی را برای شخص ایجاد می کند منجر به گیر کردن اضافه مواد غذایی در گوشه ای از ترمیم دندان میشود. در صورتی که در زیر ناحیه اورهنگ ناحیه ای وجود داشته باشد که غذا به طور غیرطبیعی آنجا تجمع می کند که به آن گیره غذایی گفته میشود.
خشکی دهان
یکی دیگر ازعلل بوی بد دهان با منشا داخل دهانی ,خشکی دهان می باشد.
علل خشکی دهان
1) داروها می تواند باعث خشکی دهان و متعاقب آن بوی بد تنفسی شوند، آنتی هیستامین، ضدافسردگی ها، داروهای فشارخون،..
2) مشکلات غدد بزاقی و بیماریهای خود ایمنی
3) افراد تحت شیمی درمانی، رادیوتراپی
4) بیماریهای دیابتی (قند خون)
5) محصولات تنباکو
6) زخم های داخل دهان
7) موقعیت های استرس زا
8) رفلکس حلق، مری و ترشحات پشت حلق
هالیتوزیس یا بوی بد دهان با منشا خارج دهانی
حدود 10 تا 13 درصد موارد این بیماری منشا خارجی دهانی دارد. بعد از معاینه توسط دندانپزشک در صورتی که علل دهانی تایید نشود بیمار به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع داده میشود.
تشخیص بوی بد دهان
با دو روش مستقیم و غیر مستقیم می توان تشخیص داد.
روش مستقیم: در این روش میزان بوی بد دهان با استشمام دهان بیمار و درجه بندی آن انجام میشود. ارزیابی بوی بد دهان دو یا سه مرتبه جهت حصول نتیجه صحیح انجام میشود. استشمام هر دو بوی بینی و دهان مهم می باشد. از بیمار می خواهیم با بینی خود با دهان بسته تنفس نماید، اگر بوی بد از بینی استشمام شود ممکن است ناشی از بینی یا سینوس، دستگاه تنفس یا گوارش باشد. به عنوان یک قانون کلی وقتی بیمار برای بوی بد دهان به کلینیک مراجعه می کند از بیمار خواسته میشود تا 48 ساعت قبل از معاینه از خوردن غذاهای دارای بو اجتناب کند و هم چنین از خوردن قهوه، آب میوه، کشیدن سیگار، استفاده از عطر و ادکلن خودداری نمائید. تشخیص بوی بد دهان با استفاده از تستهای ساده مانند: تست بوی زبان، تست بوی نخ دندان، تست بوی بزاق انجام داده و با توجه به شدت و درجه بو تشخیص داده میشود.
روش غیرمستقیم: سنجش آنزیمی و اسمیر از جمله روشهای غیرمستقیم برای ارزیابی هالیتوزیس می باشند. این تستها را بر روی یونیت دندانپزشکی می توان انجام داد و با توجه به ان ارزیابی کرد. مثلا” با استفاده از پنبه نمونه از سطح زبان یا نواحی بین دندانی گرفته میشود نمونه را بر روی نوار تست قرار داده و سپس درون دستگاه قرار می دهیم و بوسیله آن معاینه و تشخیص داده میشود.
هالیتوزیس کاذب یا بوی بد دهان کاذب
حین روند تشخیص، اگر علت بوی دهان طی معاینات مشخص نشود، ارزیابی هالیتوزیس باید دو یا سه مرتبه دیگر در روزهای متفاوت تکرار شود. پس از آن اگر همچنان در معاینه بوی بد وجود نداشت می توانیم بگوییم مریض مبتلا به بوی بد دهان کاذب است با تهیه پرسش نامه نیز میتوان از این موضوع مطمن شد. در پرسش نامه سوالاتی که مطرح میشود می بایست مستقیما” به این موضوع کمک کند. به طور کلی این افراد دارای وسواس یا افسردگی و پارانوئید خیالی می باشند. سوالات پرسش نامه به شرح ذیل می باشد:
1) مدت بو
2) درصورت وجود، در چه زمانی از روز بوی دهان وجود دارد.
3) ایا دیگران هم متوجه بوی بد دهان فرد شده اند؟
4) ایا فرد از داروی خاصی که موجب خشکی دهان شود استفاد می کند؟
پس از رد کردن عوامل داخل دهانی ، عوامل خارج دهانی نیز بررسی میشود.
درمان
درمان هالیتوزیس با منشا داخل دهانی
درمان بوی بد دهان با منشاء داخل دهانی به دو روش مکانیکی و شیمیایی انجام میشود.
روش مکانیکی
درصورتی که علت هالیتوزیس عدم رعایت بهداشت دهان باشد روش مکانیکی بهداشت دهان شامل تمیزکردن منظم دندان ها با مسواک ، نخ دندان ، مسواکهای بین دندانی و خمیردندان و دهان شویه است توصیه میشود که به عنوان نیاز درمانی شماره یک محسوب میشود. اسکراب کردن زبان به عنوان مهمترین روش برای کاهش بوی تنفس صبحگاهی در افرادی که در نظر پریودنتالی سالم هستند، شناخته شده است. تمیز کردن زبان بهتر است در شب انجام شود چرا که در طول روز زبان تمیز شود ممکن است منجر به تهوع شود. اسکراب کردن زبان را میتوان با مسواک سخت و اب سرد انجام داد اما ازخمیر دندان استفاده نمی شود.
روش شیمیایی
از دهان شویه ها با اهداف پیشگیری درمان هالیتوزیس می توان استفاده کرد دهان شویه های کلرهگزیدین، اسپری های دهانی، قرصها خوشبوکننده، ادامس های حاوی بوی مطبوع جهت درمان بوی بد دهان مفید می باشد. مصرف غذا یا نوشیدنی هایی با محتوای آب فراوان و یا چربی مانند شیر، بوی تنفسی به دنبال مصرف سیر را کاهش می دهد. درصورتی که علت هالیتوزیس پوسیدگی و وجود ترمیم های اورهنگ باشد حذف پوسیدگی و تعویض ترمیم های اورهنگ باشد. هالیتوزیس صبحگاهی با خوردن، تمیز کردن و شستشوی دهان با آب تازه برطرف میشود. دهان شویه حاوی روی zinc جهت کاهش بوی دهان در فردی که دارای بهداشت دهان خوب می باشد مفید است.
درصورتی که علت هالیتوزیس خشکی دهان ناشی از مصرف دارو باشد، درصورت امکان با مشورت پزشک معالج داروی مورد نظر جایگزین میشود. در غیراینصورت از خوردن مایعات و غذاهای کافئین دار منع میشود. خشکی دهان باعث افزایش باکتری و شدید تر شدن بوی بد دهان میشود. جویدن ادامس های بدون قند به کاهش بوی بد دهان کمک می کنند. عمل جویدن، وقتی که دهان خشک است یا وقتی که نمیتوان مسواک زد خصوصا” بعد از مصرف غذاهای غنی از پروتئین کمک کننده است اینکار باعث افزایش تولید بزاق ودر نتیجه شسته شدن باکتریها میشود، جویدن دانه رازیانه، چوب دارچین، کندر، یا جعفری تازه نیز مفید است.
نتیجه گیری
دراین مطالعه دیدی کلی در رابطه با جنبه های مختلف بوی بد دهان ارایه شده است. بوی بد دهان یکی از شکایات شایع بیماران بوده و از علل مهم اضطراب و نگرانی آنها می باشد، پس داشتن دانش کامل در رابطه با تشخیص انواع آن و علل دهانی و خارج دهانی آن ضروری می باشد. و برای هر دندانپزشکی در نظر گرفتن این مشکل و درمان آن در طی فاز نگهداری و سلامت دهان بیمار مهم می باشد.
امان از وقتی که روزه باشی..
سلام وقت بخیر،با نکاتی که در مقاله گفته شد دیگر در ماه مبارک رمضان نگران بوی دهان خود می توانید نباشید.
امکانش هست منبع این مقالتون رو بفرمایید تا من کاملتر بررسی و مطالعه کنم. تشکر
سلام وقت بخیر .سپاسگزاریم بابت زمانی که اختصاص دادید.
منبع مقاله بوی بد دهان : مجله دانشکده دندانپزشکی اصفهان(www.mui.ac.ir )
سلام آیا روکش دندان یا ایمپلنت یا کامپوزیت ممکنه باعث بوی بد دهان بشه؟
سلام .روکش که جایگزین دندان شده است بیشتر از دندان طبیعی نیاز به مراقبت دارد. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان مخصوص در انواع روکش ضروری تر از زمانی است که دندان های طبیعی داشته اید. اگر به مراقبت های اینچنین اهمیت ندهید می تواند عامل بوی بد دهان شود
در کامپوزیت هم اگر قسمت بین دندان(گیره غذایی) داشته باشید می توانید عامل بوی بد دهان باشد
برای بررسی بیشتر با متخصصین کلینیک می توانید مشاوره کنید.
سلام ایا میتوانیم بدون تجویز پزشک از دهان شویه استفاده کنیم؟
سلام ایا میتوانیم بدون تجویز پزشک از دهان شویه استفاده کنیم؟
سلام وقت بخیر .دهان شویه ها به سه دسته خوشبویی بهداشتی، درمانی و خانگی تقسیم میشوند.دهان شویه های خوشبویی را می توان بدون تجویز پزشک نیز استفاده کرد.این دهان شویه ها علاوه بر خوشبو کردن دهان اثرات درمانی هم دارند. دهان‌شویه‌های درمانی، آنان را به 2 دسته دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال و فلوراید تقسیم کرد و با تاکید بر این که این نوع دهان‌شویه‌های درمانی براساس نوع بیماری فرد و توسط پزشک معالج تجویز میشود، این نوع دهان‌شویه پس از جراحی‌های لثه و یا به صورت دارویی برای پیشگیری مشکلات دهان و لثه در افراد مستعد تجویز میشود. این نوع دهان‌شویه‌ها اگر بیش از 2 هفته مورد استفاده قرار گیرند، رنگدانه‌های تیره رنگی بر روی سطح دندان پدیدار میشود و دندان تیره میشود، ولی اگر در زمان مناسب و زیرنظر پزشک معالج استفاده شود به دلیل کاهش میکروب‌ها در دهان اثرات مطلوب درمانی بر روی بیماریهای لثه ایجاد می‌کند.